Moćna istorija lustera

Ah, luster. Elegantno dekorativno osvetljenje svestranog dizajna, raskošne rasvete i društvenog statusa. Ukoliko vas zanima istorija lustera, zaronite sa nama u ovo predivno savršenstvo umetnosti, zanatstva i inovacija. 

Lusteri kao potreba ili znak prestiža

Luster je tokom vekova stekao reputaciju verovatno najpopularnijeg dekorativnog predmeta. Od svojih početaka bio je simbol trijumfa i društvenog položaja. I dok je sam naziv sinonim za luksuz, moć i klasu, leksema “luster “ potiče od francuske reči “chandelle” koja znači sveća, što asocira i na njegove početke i skromni dizajn. 

Najraniji lusteri predstavljali su puku čovekovu potrebu da osvetli svoj životni prostor i najčešće su bili jednostavnog dizajna, sastojeći se od dve drvene grede koje su formirale  krst, a na čijem vrhu su se nalazili šiljci pomoću kojih su se kačile sveće napravljene od životinjske masti.

U početku, tačnije negde početkom 9. veka lusteri su smatrani samo pomoćnim sredstvom za pridržavanje kvalitetnih i luksuznih sveća, zahvaljujući kojima su kasnije postali sve raskošniji i elegantniji. Pa zamislite samo da luksuznu sveću stavite na drveni luster, što su ubrzo shvatili kraljevi i plemići koji su želeli da njihove luksuzne sveće budu smeštene u lepo dekorisane lustere za svoje dvorce i palate.

Umetnost kao inspiracija

Sa razvojem zanatstva, polako su počeli da se razvijaju različiti dizajni, ali i materijali za izradu lustera. Do 15. veka, složeni pozlaćeni lusteri postali su bitan element u rezidencijama imućnog plemstva, a ovi funkcionalni, ali i dekorativni predmeti jednostavnijeg dizajna prvi put pojavljuju se u domovima radničke klase tokom 16. i 17. veka. Dok su obična domaćinstva koristila drvo, kovano gvožđe ili lim za izradu svojih lustera, još skuplji i složeniji lusteri napravljeni od kristalnog kamena – prozirni oblik kremena – stvoreni u ovom periodu bili su rezervisani samo za one retke koji su mogli da ih priušte. Takođe, u ovom periodu pojavljuje se i prvi kristalni luster, sa srebrnim lancima za potporu inspirisani dekorativnim elementima baroka, dok 18. vek odlikuju prekrasni, raskošni lusteri osmišljeni u duhu rokokoa ukrašeni ne samo kristalima već i školjkama. 

Savršen nakit jednog doma

Kako su francuski i italijanski proizvođači stakla tokom 18. veka  postali vrhunski majstori svog zanata i zahvaljujući njihovim istraživanjima izvora svetlosti, umetničkim veštinama izrade stakla, zajedno sa kovačima koji su pravili savršene osnove za lustere stvorili jedinstvenu fuziju koja je na najbolji mogući način reflektovala svetlost. Neki od najekskluzivnijih su oni proizvedeni od venecijanskog murano stakla. Razvoj u proizvodnji stakla značio je da se olovni kristal mogao proizvesti relativno jeftino, što je dovelo do povećanja proizvodnje, ali i kupovine kristalnog lustera. Olovni kristal je bio sjajniji i providniji i lakše se oblikovao, jer je bio mekši od venecijanskog stakla. Impresivni kristalni lusteri sa veličanstvenim formama počeli su se pojavljivati i kupovati najavljujući tako zlatno doba lustera. Ovo je period kada je inovator Daniel Svarovski počeo proizvoditi rezano kamenje za ukrašavanje kristalnih lustera koji su više ličili na nakit jedne prostorije nego na funkcionalni predmet koji je samo nekoliko desetina godina ranije bio izrađivan od drveta. U 19. veku dizajnerski elementi lustera inspirisani su neoklasičnim pokretom. Klasična umetnost i kultura stare Grčke i antičkog Rima uveliko su uticale na dizajn lustera, dokazujući ponovo da ciklička priroda mode nije samo moderna stvar.

Lusteri i revolucija

Odmah na početku veka, Francuzi su oživeli rimske lampe za upotrebu umesto lustera. Ali mnogi  umetnički stilovi lustera ponovo su se izrađivali zato što je rastuća srednja klasa želela da živi na način na koji je živela stara aristokratija. Ugledali su se na rokoko, renesansne  i gotičke elemente dizajna na osnovu kojih su dekorisali svoje domove, a naročito lustere. Jenostavno rečeno, dizajn lustera pratio je politička dešavanja i želje tadašnjeg čoveka, ali i njegove potrebe za isticanjem svog staleža. 

Industrijska revolucija 

Iako su najraniji lusteri koristili sveće, lusteri koji su osvetljeni gasom razvijeni su tek u 19. veku. Kada je gasna rasveta postala široko dostupna, lusteri koji koriste ovaj novi oblik osvetljenja često su dizajnirani u stilu rokokoa. Ovi benzinski agregati obično su imali na raspolaganju sveće kao rezervne zalihe samo u slučaju da gas ne radi. Velika promena koja se u tom vremenu smatrala i manom je bila i velika osvetljenost koju su davali plinski lusteri, pa su stakleni štitnici postali češći kao način da se priguše odbljesak i povrati ona stara, prisnija atmosfera. Ovaj period predstavlja brzi razvoj za lustere, budući da su lusteri sa gasom bili više most do hibridnih lustera sa električnim osvetljenjem 1890-ih. Naravno, samo lusteri sa električnom energijom postali su oslonac kada je u pitanju osvetljenje doma i njihovim dolaskom razvojni dizajnerski put lustera postajao je sve neverovativniji i kreativniji od neoklasicizma, preko art nove, pa sve do modernih lustera. Dolaskom različitih vrsta električnih sijalica koje su korišćenje za osvetljenje dizajneri su mogli da ožive i predivan duh kristalnih lustera inspirisan rokokoom i klasicizmom oponašajući staromodni izgled sveća bez voštanog, gorućeg nereda! 

Lusteri modernog doba

Ovih dana dizajn lustera može da sadrži nagoveštaje prošlosti spajajući tako staro i novo ili da krene u potpuno novom pravcu. Modernizam je postao popularan početkom 20. veka , ali danas tržište lustera ima prostora za dosta igranje kako dizajnom, tako i materijalima –  rokoko ukrasi, neoklasična jednostavnost, lepota kristala, savremene sijalice i još mnogo toga.

Bez obzira koje doba dizajna vam odgovora ili koji stil volite, danas ćete sigurno naći tačno ono što želite od lustera, rasvetu koja seže sve do vremena kada su ljudi živeli u pećinama.

Istorija lustera protkana je umetnošću, inovacijama i neverovatnim zanatom. Porast popularnosti lustera doprineo je njihovom daljem razvitku kako kod zanatlija, tako i kod inovatora koji su koristili sve moguće raspoložive resurse pri usavršavanju tehnologije osveljenja.

Lusteri su danas  jednako popularni kao i pre više vekova. Međutim, oni su postali pristupačniji široj javnosti i mogu se pronaći u svim domovima i različitim stilovima. Ovaj oblik pružanja svetlosti preživeo je test vremena i danas je savršen dodatak svakog doma.